Günümüzde çocuklar -teknolojiye olan ilgilerinin de etkisiyle- dışarıda oyun oynamaktansa evlerinde bilgisayar başında oturmayı tercih ediyorlar. Hâl böyle olunca da çocuklar okul dışında kalan zamanlarının büyük bir kısmını yatak odalarında geçiriyor. Peki, bu durumda çocuklarımızın kendilerini daha rahat hissedeceği, mutlu olacağı ve tüm ihtiyaçlarının karşılanacağı odalar hazırlamak için nelere dikkat etmeliyiz?

Psikomekan adlı kitabıyla ve yaptığı televizyon programlarıyla milyonlarca insana ulaşan mimar Selim Yuhay’ın bu konuda söyleyecekleri var.

“Peki, siz evinizin çocuklarınıza hangi duyguları hissettirdiğini düşünüyorsunuz? Eşsiz anılarını yaşayabilecekleri, dönmeyi dört gözle bekleyebilecekleri bir yer mi? Pijamalarını giyip en sevdikleri filmleri izleyip gülerken, patlamış mısır yiyecekleri bir yer mi? Uyumadan önce alınan bir iyi geceler öpücüğünün ardından kalplerinde hissettikleri sıcaklık hissi var mı? Yoksa yukarıdakilerin hepsi mi? Bu sorulara cevap vermek için çocuklarımızın odalarının içmimarisini nasıl tasarladığınızı inceleyip, sizlerle içmimari tasarım kararlarınızın çocuğunuzun gelişimi üzerindeki etkilerinin neler olabileceği hakkında tecrübelerimi paylaşacağım.” diyen Selim Yuhay’ın 7 maddede özetlediği önerilerine hep birlikte bakalım.

1. Erişilebilirlik ve Düzenlilik

Bir odaya adım attıktan sonraki ilk beş saniye içinde, o oda hakkında genel bir kanıya sahip olursunuz. İdeal olarak, iyi bir izlenim veren bir oda “Evet! İşte bu!” veya “Mükemmel. Eşsiz!” dedirtir. Tam tersi ise söze bile gerek kalmadan, yüz mimikleri ile kendini gösterir. Bir odada net bir çizgiye sahip olmak, odanın daha açık ve dinamik görünmesini sağlayabilir. Dekorasyon dengeli ve doğru tercihlerle yapıldığında başarı, iyi şans, sevgi ve pozitif enerji getirir. Hangimiz böyle bir odaya çocuklarımız için sahip olmak istemeyiz? Böyle bir odanın tasarlanmasının belirli kuralları vardır.

Düzenli ve sistemli tasarlanmış olması ilk şarttır. Çünkü net dekorasyon kararlarının verildiği düzenli tasarım, mekânınızda düzenli olmanın iyileştirici yönünü de hissettirir. Bununla beraber, fiziksel çaba ve zaman tasarrufu sağlar. Tüm ihtiyaçlar belli bir düzen içinde olduğundan hafızayı, duygusal çabayı geliştirir ve stresi, huzursuzluğu azaltır. Sadece bu değil, çalışmalar, organize yapıya sahip evlerde büyüyen çocukların daha iyi odaklanma ve öğrenme yeteneklerine sahip olduğunu gösteriyor. Yatak odası temizliğinin önemini muhakkak çocuklarımıza aşılamalıyız.

Çocukların odalarında eşyalarına rahatlıkla erişip, ihtiyaçlarını kendilerinin karşılaması için mobilya tasarımları, odayı kullanan çocuğa göre özel seçilmelidir. Çocukların oyun oynadıktan sonra oyuncaklarını kendilerinin toplaması onlar için bir alışkanlık olmalıdır. Bunu oyuncak kasaları ile sağlarken, alandan en iyi şekilde yararlanmaları için çekmece veya gizli bölmeli dolaplar da tercih edebilirsiniz. Odayı sadece alışılagelmiş standart dolaplar veya yatak olarak düşünmemek gerekir. Daha çok hayal gücünün olduğu, gizli raflar, dolap odaları veya duvar görünümlü kullanım alanları oluşturabilirsiniz. Bu odayı hem eğlenceli hale getirecek hem de kullanım alanlarını artıracaktır. Bu alan artırımı, çocuğunuzun yatak odasına kişisel bir dokunuş katmanın ilgi çekici hale gelmesini sağlarken, kolay düzen oluşturmanın eğlenceli bir hal almasını da sağlar.

2. İşlevsellik ve Esneklik

Genellikle insanlar, yeni bir ev için bir tasarımcı ile çalışırken, hayatlarında da büyük değişimlere karar verirler. Bu tür değişimlerde çocuk öncelikli olarak düşünülmelidir. Çocuklar alışkanlıklarını ve yaşam alanlarını sahiplenirken, yaşam alanlarında oluşan değişimlerden etkilenebilirler. Bu onlar için yeni bir başlangıçtır. Bir çocuğun yatak odası sadece nasıl bir evde yaşadığını değil, aynı zamanda hedeflerini ve kim olmak istediğini de yansıtmalıdır. Bir temayı abartmak, insanların bir çocuğun rüya odasını oluştururken yaptıkları en büyük hatalardan biridir. Onu tek bir temaya yönlendirir. Elbette, yarış arabası yatağı birkaç ay boyunca onları heyecanlandırabilir. Ancak her çocukta olduğu gibi farklılıkları da denemek isteyeceklerdir.

Çocuklar odalarının yenilenmesinde mutlaka kendi odalarının tasarımcıları olmalıdırlar. Kendi fikirlerinden tasarlanmış bir odayı her zaman daha fazla sahipleneceklerdir. Ayrıntılar çocuk odalarında önemlidir. Çocukların farklı duygu ve düşüncelere sahip olmaları için, bir evde sevilen detayların özünü ve duygularını görsel algı uyandıracak fotoğraf ve objelerle verebilirsiniz. Böylece, onlarla uyum sağlar ve yaratılan anıların bileşik bir etkisi kısmen de olsa oluşmuş olur.

Çocuğunuzun yatak odasında kullanacağınız eşyalarla, yer kaplamadan odaya nasıl anlamlı değer katabilirsiniz? İlk olarak yapılması gereken, hareketli ve eklenebilir mobilyalar seçmek olmalıdır. Böylece çocuk ihtiyaçlarına göre bir oyun şeklinde mobilyalarını kullanacaktır. Arkadaşları ile paylaşacağı oyunlar için özel alanlar oluşturması, özgüvenini artırmasını sağlayacaktır. Doğru miktarda yenilik ve simülasyona sahip odalar, çocuğunuzun içdünyasının zenginliğine ilham verecek, aynı zamanda odaya mutluluk ve huzur veren bir enerji ile dinamizm katacaktır.

Belirli bir dekorasyon trendine bağlı kalmadan tasarlanan odalar, çocuğunuzun odadan sıkılmasını engelleyecek ve modası geçse bile değerini kaybetmeden aynı enerjiyle kullanılmaya devam edecektir. Çocukların dışarı çıktıklarında ve sonrasında eve döndüklerinde keyifle kullanacakları bir odaya dönüyor olmaları, hafızalarından silinmeyecek güzel anılar bırakacağına size garanti verebilirim.

3. Doğa Simülasyonu

Dış mekânı çocuk yatak odasına getirmek sadece bir ilham kaynağı olarak hizmet etmekle kalmaz, doğa manzaraları aynı zamanda çocukların detaylara dikkatini geliştirmesine yardımcı olabilir. Ayrıca çocukların doğayı odalarında hissetmeleri, etraflarındaki ayrıntıları nasıl gözlemleyebileceklerini öğrenmelerine ve doğanın bir bütün olarak bizim için yaptığı her şeyi nasıl takdir edebileceklerinin farkına varmalarına yardımcı olacaktır.

Doğanın etkisini odaya verebilmek için farklı yöntemler denenebilir. Örneğin, doğanın dokularını hissedebileceğimiz halı, perde, örtü ve mobilya yüzeylerinde kullanılabilecek materyaller tercih edilebilir. Çimen kokusunun tazeliğinin hissedilmesi, güneşin odadan içeri girmişçesine ışığın oda içinde yansımalar oluşturması, odaya doğanın sıcaklığını verecektir. Ahşap oyuncaklar ve objeler yardımıyla çocuklarınızın ahşap ile temasını sağlayarak, doğayla duygusal bağ kurmasına imkân sağlamış olabilirsiniz.

Doğayı tüm güzellikleri ile beton yığını binalar arasından hissedemeyen çocuklarımıza, doğanın hareketli görüntülerini yansıtan, doğa simülasyonları oluşturabileceğiniz duvar çalışmaları yapabilirsiniz. Bunun için odada kendinize düz bir duvar seçeceksiniz. Duvarı komple doğayı hissettiren bir duvar kâğıdı veya özel baskı bir posterle kaplayın. Duvardaki resme derinlik vermek için objeleri duvara yapıştırın. Örneğin, bu objeler ağaç dalları, sarmaşık ve oyuncak hayvanlar olabilir. Daha sonra, zaman ayarlı bir ışıklandırmayla duvar panosunu ışıklandırın.

Bu uygulama, uyku saati geldiğinde odanın loş bir ışıkla aydınlanmasını sağlayacak, odanın gerçekten dış mekânla iletişimde olduğu etkisini verecektir. Son olarak, panonun kısmen ayna ve kumlu camla kaplanması ile tasarım tamamlanmış olacaktır.

Bu tasarımın odaya katacağı değere inanın ki paha biçilemez.

Bu tercihi kullanırsanız, sakın doğayı hissettireceğim diye odayı ahşaba boğmayın.

Odada ayrıca çocukların sorumluluk bilincini artıracak iç mekân bitkileri de kullanabilirsiniz. Mesela güzel bir bonsai veya çim adam ile pencere önünde bitkilere yer açabilirsiniz. Kırlardaki çiçeklerin bize yaşam enerjisi veren muhteşem renklerini, oda boyunca doğanın renk paletinden faydalanarak duvarlarda kullanabilirsiniz. Sonuçta, çocuklarımıza doğayla temas etmesini sağlamak, ne kadar yapay olursa olsun, temas etmemesinden her zaman çok daha iyidir. İmkânlar dahilinde ufak bahçesi olan bir ev gibi bu çocuk odaları da onların huzurlu, sakin, sorumluluklarına sahip çıkan mutlu çocuklar olmalarına yardımcı olacaktır.

4. Renk

Psikolog ve pedagogların size söyleyeceği gibi, renklerin ruh haliniz üzerinde önemli bir etkisi olduğu tartışılmazdır. İç tasarımda renkleri kullanmak, aynı zamanda eğlenceyi de beraberinde getirir. Tıpkı bir resim yapar gibi çocuğunuzla renk seçimi yaptığınızı düşünün. “Biraz kırmızı kullanalım, içine az biraz da sarıyı katalım, yeşili de koyduk mu mükemmel oldu” diyerek yapılan duvar renklerinin keyfine doyum olmayacaktır. Belki arada istedikleri renkler olmayınca geçici kırgınlıklar olacaktır ama eminim çocuğunuzun isteği yönünde renge karar verilecektir.

Kitabımda çoğu yerde belirttiğim gibi kırmızı, turuncu, sarı ve yeşil gibi daha açık ve daha parlak renkler, yaratıcılığı ve kişiyi canlandırmak için mükemmel seçimler olacaktır. Pastel, bej gibi rüstik tonlar ise odayı kullanana huzur ve sakinlik getirir. Bir yatak odasının temel amacı dinlenmektir, tabii çocuklarımız yatak odasında dinlenmenin dışında da başka birçok etkinlikte bulunduklarından, odalarında farklı renkler dengeli bir şekilde kullanılmalıdır. Oda bir yandan çocuklara sakin, stressiz bir ortamı sunarken, bir yandan da yaşayacakları maceraları, keşifleri besleyebilecek imkân sağlıyor olmalıdır.

Çocuklarınızın odalarını nasıl renklendirmek istediklerini onları biraz yönlendirdikten sonra yaratıcı zihinlerine bırakmanız her zaman çok daha verimli olacaktır.

5. Işık

Işık büyüyen çocuklar için iki önemli şey yapar: Parlak doğal ışık, çocukların ruh halini ve konsantrasyonunu artırır. Işığın dengeli ve doğru kullanımı bazı rahatsızlıkları önleyebileceği gibi çocuğun içsel huzuruna da etki eder. Bunun nedeni güneş ışığının çocukların erken ergenlik ve düşük zihinsel planlama becerileri gibi istenmeyen sağlık sonuçlarını önlemek için gerekli olan yeterli D vitamini düzeylerini üretmelerine yardımcı olmasıdır.

Sabahları güneş ışığına maruz kalma, gecikmiş uyku saati ve sirkadiyen ritim problemlerini önlemeye yardımcı olabilir. Araştırmalar, gecikmiş uyku saatlerinin okul performansının ve davranış sorunlarının düşük olması ile bağlantılı olduğunu göstermektedir. Geceleri odalarında kullanılan yanlış aydınlatma, rahat bir uyku için risk oluşturur. Hatta eğlenmek için kullandıkları televizyon, akıllı telefon ve tabletlerden gelen mavi ışığın, çocuklarımız üzerindeki negatif uyarıcı etkisi unutulmamalıdır.

Başucu aydınlatması, genel aydınlatma ve gece ışığı olarak kullanılan ışık rengi beyaz olmamalıdır. Beyaz, soğuk ışık rengi olduğundan odanın görsel olarak sıcak hissedilmesine engel olacaktır. Oysa, özellikle çocuk odalarında sıcaklığı sadece kullanılan eşya veya ortam sıcaklığı ile değil, ışık rengiyle de hissetmek gerekir.

6. Yatak Odanız Kim Olduğunuzu Tanımlar

Sağlıklı bir aile ortamında büyüyen çocuklar, iki yaşına kadar kendi kendine bilinçli davranışlar ve duygular (utanç, suçluluk, gurur) gösterir. İlk birkaç yıl içinde, tecrübeleri neticesinde farklı psikolojik bakış açıları geliştirirler. Bazı araştırmacılar, büyüdüğünde kendini ifade etmede zorlanmayan kişilerin, çocukluğunda yatak odalarında hobilerini özgürce yaşayan çocuklar olduğunu ortaya atmışlar.

Gelin, çocuklarımızın her ihtiyacına cevap verebilecek bir odanın ön hazırlığını beraber tasarlayalım. Çizimlerini, notlarını, kısacası fikirlerini yazabilecekleri etkileşimli bir akıllı duvara ihtiyaçları olabilir. Hangi çocuk müzik dinlemeyi sevmez, hele bir de enstrüman çalmaya bağladığında mutlaka ses izolasyonlu bir alana ihtiyacı olacaktır. E tabii bu siz ve komşularınız için de mutlu edici bir çözüm olacaktır. Eşyalarını koyabilecekleri dolaplar, raflar da fazlasıyla olmalı, ne de olsa dağınıklığı toplamanın en iyi yolu ortadaki her şeyi dolaplara sıkıştırmaktır. Onların başarılarını veya eserlerini sergilemek için raflarda ve duvarlarda yer açın. Bu çözümleri çocuğunuzun hobilerine ve yeteneklerine göre artırabilirsiniz.

7. Gizlilik Lütfen!

Mekân gizliliği, iç tasarımın başka bir psikolojik etkisidir; bir birey sağlıklı bir mahremiyet ister, buna sahip olunmadığında kişide rahatsızlık, öfke veya kaygı hissedilebilir. Tasarım yoluyla mahremiyet elde etmenin temel amacı, kişisel zaman ve sosyal ilişkiler arasında simetri elde etmektir. Çocuklarımızı büyütürken, sürekli olarak bakım ve denetim rolü altına girdiğimizi biliriz. Bu sorumluluk ve alışkanlık, bir süre sonra çocuğunuzun ilk özerklik deneyimine sahip olmasına izin vermek zorunda olduğunuzda zor olabilir.

Mahremiyet ihtiyacı, yaş alan çocukların tamamen doğal bir parçasıdır, yavaş yavaş bağımsız olmayı öğrendiklerinde kendiliğinden gelir. Ebeveynler için bazen zor olsa da bu teşvik genel olarak ailevi güven ve yetkinlik duygusu oluşturduğu için çocuklar için faydalıdır.

Çocukların yatak odalarına koruyucu bir önlem olarak birkaç tasarım yapalım. Oda içinde asma kat yapılması odayı kullanan kişiye özel alan oluşturulmasını sağlar. Bu alanlar uyku veya çalışma alanı olabilir. Oda içinde kullanışlı bir ek oda tasarlanabilir. Bu oda giyinme odası veya hareketli sahte bir duvar olabilir. Oda kapısındaki şeffaf camdan kumlu cama geçiş odanın mahremiyetini artıracağı gibi farklı desenle imajını da değiştirebilir. Oda içindeki paravan, kütüphane, raf ve kısa dekoratif duvarlar, ayrıca özel alanlarınıza değer katacaktır.

Çocuklar geleceğin belkemiği ve mirasımızdır. Ebeveynler olarak, çocuklarımızın bizim yaptığımız hataların aynısını yaşamalarını istemediğimizden, hayat derslerimizi aktarmak ve çocuklarımızın öğrendiklerimizden faydalanabilmeleri için onlara yeni yollar açmak isteriz. Doğa kanununa göre küçük bitkiler, daha büyük ağaçların yakınında olduklarında daha hızlı büyürler. Ağaç kökleri, küçük ağaçların su kaynaklarını daha kolay bulması için bir kılavuz görevi görürler. Bu nedenle, çocuklarımızın en konforlu şekilde yaşamalarını sürdürebilmeleri için sağlıklarına, güvenliklerine ve mutluluklarına öncelik vermek isteriz. Unutmayın “Sağlıklı Tasarım Psikolojisi” ilkeleri, çocuklarınızla birlikte büyüyen ve zaman içinde değişime uğrayan, ancak özünde aileyi yansıtan ilkelerdir.